ZAŁĄCZNIK Nr 5

ZAKRES WYMAGAŃ EGZAMINACYJNYCH

§ 1. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych do uzyskania świadectwa starszego marynarza
A. Wymagana wiedza (2 egzaminatorów)
I.   Ogólne wiadomości o statku i jego obsłudze
1. Podstawowe wiadomości o statku żeglugi śródlądowej, jego wyposażeniu i konserwacji.
2. Typy i rodzaje statków żeglugi śródlądowej, pływalność i stateczność statku.
3. Podstawowe wiadomości o linach – ich rodzaje i zastosowanie.
4. Urządzenia kotwiczne, cumownicze, holownicze i sczepiające.
5. Sprzęt i środki ratunkowe; sprzęt i środki ochrony przeciwpożarowej.
6. Ogólne wiadomości z zakresu urządzeń maszynowych na statku.
II. Podstawy locji śródlądowej
1. Podstawowe wiadomości o śródlądowych drogach wodnych i budownictwie wodnym.
2. Znajomość podstawowych przepisów żeglugowych, procedur wypadkowych, warunków bezpieczeństwa przy przewozie ładunków niebezpiecznych, dokumentów statkowych i załogowych, gospodarki odpadami i ściekami oraz likwidacji nadzwyczajnych zagrożeń.
B. Wymagana wiedza i umiejętności praktyczne (1 egzaminator)
1. Prace linowe i wiążące się z tym bezpieczeństwo i higiena pracy.
2. Pomocniczy sprzęt linowy.
3. Konserwacja statku, zjawisko korozji i środki jej przeciwdziałające; umiejętność wykonywania podstawowych prac konserwacyjnych.
4. Alarmy statkowe, znajomość czynności alarmowych.
5. Urządzenia: kotwiczne (rodzaje kotwic), cumownicze, holownicze i sczepiające oraz umiejętność ich obsługi.
6. Osprzęt ładunkowy (dźwigi, wciągarki, transportery, przewody rurowe, windy ładunkowe) i jego obsługa, przygotowanie ładowni do przyjęcia ładunku, manewry przy załadunku i wyładunku.
7. Posługiwanie się środkami ratunkowymi i ochrony przeciwpożarowej; obsługa sprzętu ratunkowego i przeciwpożarowego.
8. Przygotowanie statku do remontu, przerwy w eksploatacji lub postoju zimowego.

§ 2. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych do uzyskania świadectwa sternika
A. Wymagana wiedza (3 egzaminatorów)
I.   Wiadomości o budowie, wyposażeniu i obsłudze statku
1. Podstawowe pojęcia z zakresu budowy i teorii statku. Liny – rodzaje, właściwości i zastosowanie. Wytrzymałość lin. Pomocniczy sprzęt linowy. Urządzenia kotwiczne – windy, żurawiki kotwiczne, kotwice i ich rodzaje, liny i łańcuchy kotwiczne. Sprzęt i środki ratunkowe – łodzie i ich wyposażenie, tratwy pływaki i koła ratunkowe. Sprzęt przeciwpożarowy, rodzaje i zastosowanie. Urządzenia sterowe, opis, zasada działania. Urządzenia holownicze. Urządzenia sczepiające.
2. Alarmy na statkach żeglugi śródlądowej.
3. Podstawowe wiadomości z zakresu urządzeń maszynowych i urządzeń pomocniczych na statkach. Podstawowe instalacje i zbiorniki. Źródła energii.
4. Materiałoznawstwo statkowe – wybrane zagadnienia.
Rodzaje i ogólne właściwości materiałów stosowanych na statkach żeglugi śródlądowej – zastosowanie (drewno, metale, tworzywa sztuczne; materiały pomocnicze – kleje, kity, smary, farby i materiały konserwacyjne).
II. Podstawy locji śródlądowej Polski i Europy
1. Drogi wodne
Koryto rzeki i procesy w nim zachodzące. Regulacje rzek; cel, sposoby i materiały stosowane w regulacjach rzek, prace pogłębiarskie. Kanały i rzeki skanalizowane. Powstawanie rzek, linia brzegowa, szlak żeglowny. Ogólne wiadomości o śródlądowych drogach wodnych Polski i Europy.
System śródlądowych dróg wodnych Europy Zachodniej i powiązania ze śródlądowymi drogami wodnymi Polski. Koncepcje połączeń transeuropejskich.
2. Szlak żeglowny
Charakterystyka szlaku żeglownego, szerokość rozporządzalna i wymagana. Głębokość tranzytowa i maksymalna. Sposoby rozpoznawania szlaku żeglownego w porze dziennej i nocnej. Warunki widzialności znaków żeglugowych w różnych warunkach pogodowych. Stany wód, powodzie i wpływ powodzi na warunki żeglugowe. Nawigacja zimowa.
3. Przepisy prawne w żegludze śródlądowej
Klasyfikacja śródlądowych dróg wodnych, klasy i kryteria podziału. Oznakowanie szlaku żeglownego na rzekach uregulowanych i nieuregulowanych. Znaki żeglugowe, rodzaje i znaczenie. Zasady ruchu i postoju statków. Oznakowanie i sygnalizacja statków pojedynczych i zestawów, w dzień, w nocy, w warunkach ograniczonej widzialności.
4. Regulacje prawne w żegludze śródlądowej – wybrane zagadnienia.
III.   Podstawowe wiadomości z teorii prowadzenia statku
Znaczenie pojęć: stateczność, sterowność, zwrotność, stateczność kursowa, cyrkulacja i średnica cyrkulacji.
Urządzenia sterowe; części składowe, konserwacja.
Sterowanie na prądzie i wodzie stojącej, manewry odbijania i dobijania, sterowanie na łukach i w ciasnych przejściach, zjawiska „przyciągania i przyssawania się” przez statki, statku przez brzeg i dno drogi wodnej, sterowanie na punkt. Przepisy prawa drogi.
B. Wiedza i umiejętności praktyczne (1 egzaminator)
1. Obsługa wszystkich urządzeń pokładowych statku.
2. Prace konserwacyjne.
3. Obsługa urządzeń sterowych statku i prowadzenie statku pod nadzorem kierownika statku.
4. Zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń maszynowych na statku, instalacji i zbiorników, źródeł energii.

§ 3. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych do uzyskania patentu żeglarskiego przewoźnika żeglugi śródlądowej
A. Wymagana wiedza (1 egzaminator)
1. Rodzaje promów i ogólne wiadomości o budowie promu.
2. Podstawowe wiadomości z zakresu pływalności i stateczności promów.
3. Przepisy żeglugowe dotyczące żeglugi promów i ich oznakowania oraz w zakresie wymagań technicznych, wyposażenia i dokumentów warunkujących dopuszczenie promu do żeglugi. Przepisy bhp i przeciwpożarowe obowiązujące na promach. Postępowanie powypadkowe.
B. Wymagana wiedza i umiejętności praktyczne (1 egzaminator)
1. Przeprowadzanie drobnych remontów i konserwacja promu.
2. Prawidłowe rozmieszczenie pasażerów, ładunku i pojazdów na promie.
3. Uruchamianie promu, kierowanie ruchem i prowadzenie promu.
4. Udzielanie pierwszej pomocy tonącym i ofiarom poparzenia.
5. Praktyczna obsługa łodzi przewozowej bez napędu mechanicznego oraz łodzi towarzyszącej lub ratunkowej.

§ 4. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych do uzyskania patentu żeglarskiego stermotorzysty żeglugi śródlądowej
A. Wymagana wiedza (3 egzaminatorów)
1. Podstawowe wiadomości o rodzajach i budowie małych statków żeglugi śródlądowej. Materiały konstrukcyjne kadłuba, podstawowe elementy konstrukcyjne, parametry kadłuba, parametry statku.
2. Właściwości manewrowe małego statku, wybrane zagadnienia teorii prowadzenia statku. Wypór i wyporność, nośność, środek ciężkości i wyporu, pływalność i stateczność. Pędniki i ich rodzaje.
Zjawiska zachodzące wokół strefy ruchu statku – opływ kadłuba, ruch falowy, strumień zaśrubowy, prąd nadążający.
Wpływ akwenu i rozmieszczenia ładunku lub pasażerów na manewrowanie statkiem, zjawisko przyssawania, wpływ wiatru i prądu wody na statek i jego manewry.
3. Wyposażenie statku i jego kadłuba.
4. Ogólne wiadomości o drogach wodnych i budownictwie wodnym – zarys locji śródlądowej.
5. Ogólne wiadomości o silnikach spalinowych i mechanizmach pomocniczych; rodzaje silników stosowanych na statkach żeglugi śródlądowej, rola mechanizmów pomocniczych. Instalacje maszynowe i zbiorniki na małych statkach. Źródła energii.
6. Przepisy prawne
Przepisy żeglugowe – oznakowanie statków, znaki i sygnały optyczne i akustyczne, oznakowanie szlaku żeglownego – rodzaje i znaczenie znaków żeglugowych, oznakowanie przeszkód nawigacyjnych, budowli i urządzeń hydrotechnicznych oraz budowli i linii przesyłowych krzyżujących się z drogą wodną. Zasady prawa drogi. Dokumenty statkowe. Wypadki żeglugowe.
Wymagania bhp, sanitarne oraz w zakresie ochrony środowiska dotyczące małych statków.
B. Wymagana wiedza i umiejętności praktyczne (1 egzaminator)
1. Uruchamianie oraz obsługa silnika i mechanizmów pomocniczych.
2. Usuwanie drobnych uszkodzeń.
3. Samodzielne manewrowanie małym statkiem.
4. Udzielanie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
5. Manewry ratownicze małym statkiem.

§5. Zakres wiedzy i umiejętności wymaganych do uzyskania świadectwa motorzysty żeglugi śródlądowej
A. Wymagana wiedza (3 egzaminatorów)
I.   Budowa i zasady działania silników spalinowych i mechanizmów pomocniczych
1. Zasada działania silników spalinowych. Zamiana energii cieplnej na energię ruchu. Silnik wysokoprężny i jego przekrój schematyczny.
2. Znajomość budowy silnika wysokoprężnego. Blok silnikowy, cylindry, tuleje, głowice, tłoki, pierścienie oraz ich rodzaje. Wał korbowy, ułożyskowanie, uszczelnienie, koło zamachowe, korbowody i panwie. Sworzeń tłokowy i jego zamocowanie. Zawory bezpieczeństwa, rozruchowe, ssące i wydechowe.
II. Mechanizmy i urządzenia pomocnicze, instalacje i zbiorniki
1. Pompy paliwowe zasilające, mechanizmy zawieszone na silniku, przyrządy kontrolno-pomiarowe. Instalacja elektryczna silnika.
2. Układ paliwowy i zbiorniki, układ smarowniczy, chłodzący, instalacji osuszającej i ogólnego użytku, instalacji hydraulicznej, instalacji wody pitnej, instalacji ścieków sanitarnych.
3. Pompy i sprężarki – typy i części składowe. Butle sprężonego powietrza.
4. Instalacja elektryczna statku, obwody elektryczne, źródła energii – akumulatory, prądnice, zasilanie z lądu.
III.   Siłownia spalinowa
1. Ustawienie silnika na fundamentach. Sprzęgło, wał pośredni, wał śrubowy. Pochwa wału śrubowego – jej ułożyskowanie i uszczelnienie.
2. Rozmieszczenie mechanizmów w siłowni. Rozmieszczenie zbiorników oraz instalacje rurociągowe. Stacje zaworowe.
3. Urządzenia kontrolno-sygnalizacyjne. Sygnalizacja alarmowa silników, zęz i siłowni.
B. Wymagana wiedza i umiejętności praktyczne (1 egzaminator)
1. Obsługa silników napędowych i mechanizmów pomocniczych.
2. Eliminowanie występujących nieprawidłowości i zakłóceń w pracy silników i mechanizmów pomocniczych.
3. Przyjmowanie paliwa i smarów.
4. Prace remontowo-konserwacyjne w siłowni spalinowej.